Hepimizin günlük yaşamımızdan, özel yaşamımıza ve hatta iş yaşamımıza kadar vaktimizin büyük çoğunluğunu geçirdiğimiz yer neresidir diye sorsak, ilk ve tek ortak cevap internet âlemi olacaktır. Bu da bizi “alan adları” nın hayatımızdaki önemine yönlendirmektedir. Alan adları için giderek artan ihtiyaçlar ve bunun bir karşılığı olarak giderek artan uyuşmazlıklar.. Yeni nesil dükkân kavgaları şimdilerde “Alan adı Uyuşmazlıkları” olarak karşımıza çıkıyor. 

Bu uyuşmazlıklar nereden çıkmaktadır? Alan adları “ilk gelen alır” (“First Come, First Served”) ilkesi ile tahsis edilmektedir. İstediğiniz alan adı eğer daha önce alınmamış ise saniyeler içinde ufak meblağlar karşılığında alınabilmekte ve bu adla ilgili olarak arada organik bir bağın olup olmadığını kanıtlamanız gerekmemektedir. Dilediğiniz boş bir alan adının bu kadar kolay ve hızlı alınması kötü niyetli başvuru sahiplerine davetiye çıkartmakta ve talep edilen alan adının, başka bir kişi ya da kuruluşa ait bir isim, unvan, marka gibi tanımlayıcı şahsi ya da fikri mülkiyet hakkının, aynısı ya da benzerini içermesi uyuşmazlıkların başlangıcı olmaktadır.

Jenerik üst düzey alan adlarına ilişkin olarak, Alan adının iptali ve transferi ile ilgili ICANN (The Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) TAHKİM USULÜ ’ne göre yetkili tahkim kuruluşlarından Dünya Uluslararası Fikri Mülkiyet Teşkilatı’na (WIPO) yapılacak başvuru ile alan adının iptali ve/veya transferi ile ilgili tahkim prosedürü başlatılabilir. ICANN tarafından İnternet alan adı  uyuşmazlıklarının çözümü için Alan Adı Uyuşmazlıkları Yeknesak Kuralları (UDRP – Uniform Domain – Name Dispute – Resolution Policy) 24 Ekim 1999 tarihinde yayınlanmış ve ICANN ’e bağlı internet alan adı tescil işlemlerini gerçekleştiren her kuruluş ve bu kuruluşlardan hizmet alan her gerçek ve tüzel kişi bu kurallara tabi tutulmuştur.

Bu prosedür bir dava prosedürü gibi işlemekte olup, bu dava neticesinde WIPO tarafından seçilen hakemin/hakemlerin kararı bağlayıcıdır.

ICANN İnternet Alan Adı Uyuşmazlık Yeknesak kurallar (UDPR) sisteminde şikâyetçinin başarılı olabilmesi için, şikâyet edilenin (uyuşmazlık konusu alan adı sahibi) aşağıdaki üç hususu bir arada ihlal ettiğini ispat etmesi gerekir:

• Alan adının ticari bir marka veya hizmet markası ile aynı veya ayırt edilemeyecek derecede aynı olduğunu,
• Alan adını alan kişinin bu alan adını almasında yasal veya haklı bir menfaatinin bulunmadığını,
• Şikâyet edilenin alan adını kötü niyetle tescil ettirdiğini ve kullandığını,

Buna göre kötü niyetli tescil ve kullanım şu halleri kapsayabilir:

• Alan adının ticaret markası veya hizmet markası sahibine veya onun ticari rakibine fahiş bedellerle (tescil için gereken masrafların çok üzerinde bir bedelle) satma, kiralama veya herhangi bir şekilde devretme amacıyla tescil ettirilmiş olması.
• Ticari gaye ile hareket ederek, marka sahibinin markasını alan adında kullanmasını önlemek için bu tescilin yaptırılmış olması.
• Tescilin ticari rakiplerin işlerine zarar vermek amacıyla yaptırılmış olması.
• Alan adı ile insanların kafasında karışıklık yaratarak internet kullanıcılarının alan adının gösterdiği siteye çekilmek istenmesi sayılmaktadır.

Yukarıda sayılan koşulların ispatlanması halinde, WIPO tarafından atanacak hakem/ler alan adının transfer edilip edilmeyeceği hususundaki kararını vermektedir. Bu karar başvurudan itibaren iki aylık bir süre içerisinde verilmekte olup, aynen bir davada olduğu gibi, dava dilekçesi ve deliller karşı tarafa tebliğ edilmekte, karşı taraf da bu davaya WIPO aracılığıyla cevap vermektedir. Ve yine bu hususta tarafların cevaba cevap ve beyan hakları bulunmaktadır. Bununla birlikte yapılan yazışmalar, deliller vs. WIPO tarafından seçilen dillerden biriyle (özellikle İngilizce) olarak yapılmaktadır.

Uzun yıllardır alan adları hayatımızda ne kadar yer kaplıyor olsa da, bugünlerde Dünya çapında Pandemi sürecinde yaşadığımız ve “yeni normal” olarak hayatımıza giren “mesafe” kelimesi ile birlikte alan adlarının hem kullananlar hem de kullandıranlar açısından başköşeye yerleşmekte olduğunu söyleyebiliriz. Baktığımızda “Yeni Normal” iş yaşantısında insanlar evlerinden üretip hizmet etme yoluna yanaşmak zorunda kalıyor ve bunun için de bir sanal dükkân yani alan adı başvurusu ilk atılan adım oluyor. Ekmeğimizden, evdeki tablomuza, salondaki bitkilerimizden, bahçemize ektiğimiz tohumlara,  online aldığımız yoga derslerine kadar türlü türlü sanal dükkanın bir anda hayatımıza girdiği bu dönemde bu alandaki Uyuşmazlıkların hiç yaşanmamasını diliyoruz.         

01.06.2020
Av. Zerrin Karakaş